แนวคิดในการออกแบบ

แนวคิดในการออกแบบบ้านมะขาม บางน้ำผึ้ง

พื้นที่เดิมของบ้านมะขาม บางน้ำผึ้งเป็นที่ดินเปล่าทำเป็นร่องสวนปลูกผลไม้ เช่นเดียวกับพื้นที่รอบ ๆ ของชุมชนบางน้ำผึ้ง ลักษณะที่ดินจึงมีลักษณะเป็นร่องสวน คือ ยกคันดิน สลับกับร่องน้ำเพื่อใช้สำหรับรดน้ำต้นไม้ที่ปลูกอยู่บนคันดิน 

ความตั้งใจในการที่จะรักษาธรรมชาติดั้งเดิมบนพื้นที่เป็นความตั้งใจในลำดับแรกในการพัฒนาบ้านมะขาม โดยค่อย ๆ พัฒนาไปทีละก้าวเล็ก ๆ เริ่มจากการดัดแปลงบ้านพักเป็นร้านกาแฟที่เปิดให้บริการเฉพาะวันเสาร์-อาทิตย์ จนเวลาผ่านไป 1 ปี เราจึงเริ่มพัฒนาส่วนบ้านพักเข้ามาเพิ่มเติม โดยสร้างบ้านพักเพียง 6 หลังบนพื้นที่เกือบ 3 ไร่ เพราะต้องการให้ผู้ที่มาเยี่ยมเยือนได้สัมผัสความเป็นธรรมชาติในแบบเดิม แบบที่ปรุงแต่งน้อยที่สุด คงความเป็นร่องสวนของพื้นที่เดิมไว้ ไม่ตัดต้นไม้เดิมที่มีอยู่บนที่ดิน ต้นไม้ล้มลุกขนาดเล็ก ไม้เลื้อยตามธรรมชาติ ไปจนถึงไม้น้ำในร่องสวนก็ยังคงอยู่ตามเดิมที่เคยเป็นมา

สถาปนิกผู้ช่วยสานฝันให้กับบ้านมะขาม ได้แก่ สตูดิโอมิติ โดยคุณประกิจ กัณหา และคุณสันติ อร่ามวิบูลย์ จากโจทย์ของพื้นที่ที่เป็นร่องสวนและความต้องการที่จะรักษาสภาพพื้นที่ดั้งเดิมไว้ให้ได้มากที่สุด ผู้ออกแบบจึงใช้แนวคิดผสมผสานระหว่างรูปแบบแชสซีรถบรรทุกและรูปทรงสี่เหลี่ยมจตุรัสที่สามารถพลิกกลับและหมุนเพื่อไปต่อเติมและขยายพื้นที่ส่วนที่ต้องการได้

การใช้รูปแบบของแชสซีรถบรรทุก คือ การใช้โครงเหล็กรูปทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาดความยาวตามตัวบ้านเป็นฐานสำหรับวางคร่อมไปบนท้องร่องสวนและยึดตัวบ้านทั้งพื้น ผนัง และเสาบ้านที่ทำจากไม้เนื้อแข็งเข้าไว้ด้วยกัน พื้นที่ใช้สอยภายในบ้านจัดแบ่งตามรูปสี่เหลี่ยมมาประกอบกันสร้างพื้นที่ต่อเนื่องตั้งแต่ พื้นที่ห้องนอน ส่วนนั่งเล่น และส่วนห้องน้ำ โดยสามารถปรับหมุนพื้นที่ทุกส่วนให้เหมาะกับบ้านแต่ละหลัง โดยหากเป็นบ้านแบบ 2 ห้องนอน จะปรับใช้พื้นที่สี่เหลี่ยมต่อเข้ากับด้านที่ต้องการได้เพื่อ

เพิ่มพื้นที่ใช้สอยภายในบ้านให้มากขึ้น  และทุกบ้านจะมีส่วนชานหน้าบ้านพร้อมม้านั่งเพื่อใช้สำหรับนั่งเล่นผ่อนคลาย
สำหรับหลังคาบ้าน ผู้ออกแบบได้นำแนวคิดการ “พับสังกะสีแผ่นเรียบ” มาประยุกต์และปรับใช้ในการสร้างหลังคาที่เรียบง่ายแต่ใช้งานได้จริง และกลมกลืนกับสภาพแวดล้อมดั้งเดิมของพื้นที่

การใช้แนวคิดนี้ในการพัฒนาการออกแบบ ทำให้เราไม่ต้องเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิทัศน์ของที่ดินเดิมแต่อย่างใด และด้วยโครงสร้างบ้านที่ทำจากวัสดุไม้เป็นหลัก จึงยิ่งเพิ่มความกลมกลืนให้กับภาพโดยรวม สร้างความรู้สึกอบอุ่นทั้งจากวัสดุไม้ และจากธรรมชาติรอบ ๆ ตัวบ้านแต่ละหลัง

ทางเดินเชื่อมระหว่างบ้านแต่ละหลัง ใช้โครงสร้างเสาปูน มีคานเหล็กวางเป็นโครงสร้างทางเดินที่ใช้แผ่นไม้ปูเรียงต่อกัน สร้างเป็นทางเชื่อมต่อบ้านแต่ละหลังกับพื้นที่ส่วนกลาง

ส่วนการตกแต่งภายใน ยังคงใช้ความเรียบง่ายเป็นธรรมชาติและปรุงแต่งให้น้อยที่สุดเพื่อความต่อเนื่องกับสถาปัตยกรรมภายนอกและพื้นที่โดยรอบ โดยนึกถึงบรรยากาศแบบบ้านสวนที่มีลมพัดเข้าบ้านเย็นสบายตลอดเวลา มีนอกชานไว้นั่งเล่นคุยกันยามเย็น ที่นอนก็เป็นเพียงฟูกปูกับพื้นที่ยกระดับสูงขึ้นจากพื้นตัวบ้าน มีพื้นที่นั่งเล่นในบ้านดูทีวีเล็ก ๆ ต่อเนื่องไปยังส่วนห้องน้ำและส่วนแต่งตัว  เฟอร์นิเจอร์หลักยังคงเป็นงานไม้ และเลือกใช้ในปริมาณที่ไม่มากเพื่อไม่ให้เกิดความอึดอัด มีเพียงโต๊ะเตี้ยและเบาะนั่งพื้น โต๊ะวางทีวี ที่วางกระเป๋าและแขวนเสื้อผ้าขนาดเล็ก

ชุมชนบางน้ำผึ้ง

ชุมชนบางน้ำผึ้ง ส่วนหนึ่งของพื้นที่บางกระเจ้าที่ถูกล้อมรอบด้วยแม่น้ำเจ้าพระยาเกือบเต็มพื้นที่จนรูปที่ดินมีลักษณะคล้ายกับกระเพาะหมู บนพื้นที่เต็มไปด้วยสีเขียวของต้นไม้จึง ได้การขนานนามว่าเป็น “ปอดของคนกรุงเทพ” และยังได้รับการยกย่องจาก Time Asia ในปี 2006 ให้เป็น The Best Urban Oasis of Asia 

เนื่องจากชุมชนบางน้ำผึ้งอยู่ติดกับแม่น้ำเจ้าพระยา ลักษณะผสมผสานระหว่างที่ริมแม่น้ำ ที่ชายเลน และขยับเข้ามาด้านในจะเป็นที่ดินทำไร่ทำสวน ลักษณะทางเดินในชุมชนบางน้ำผึ้ง จึงเป็นเพียงถนนทางเดินคอนกรีตยกสูงจากระดับพื้นและที่ราบลุ่มริมแม่น้ำเจ้าพระยา ให้ผู้อยู่อาศัยในชุมชนได้สัญจรไปมาด้วยการเดิน ขี่จักรยาน หรือรถจักรยานยนต์ ส่วนรถยนต์ไม่สามารถเข้าถึงพื้นที่ได้

อาชีพดั้งเดิมของคนในชุมชนบางน้ำผึ้ง คือทำสวนผลไม้ เช่น ส้ม ส้มโอ มะม่วง เป็นต้น แต่ปัจจุบันแทบจะไม่มีหลงเหลือให้เห็นแล้ว

เพื่อนบ้านและบริเวณโดยรอบหมู่ 2 และหมู่ 3 เป็นบ้านอยู่อาศัยของคนในพื้นที่ดั้งเดิม มีทั้งให้บริการที่พักในแบบโฮมสเตย์ สถานที่ทำกิจกรรมต่างๆ เช่น บ้านธูป  บ้านจักสาน บ้านทำลูกประคบ บ้านทำสบู่ เป็นต้น